Να επανακατοικήσουμε την ύπαιθρο

Του Παναγιώτη  Κακαλέτρη,

Ένα από τα πολλα εγκλήματα που διαπράχθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες ήταν και η ερημοποίηση της υπαίθρου .

Ακόμα και στις ποιο δύσκολες στιγμές της ιστορίας μας ως έθνος δεν είχαμε παρόμοιο φαινόμενο ερημοποίησης. Χωριά ολόκληρα τα εγκατέλειψαν οι νέοι για μια θέση μέσω stage στην πρωτεύουσα , για μια θέση συνοριο-φύλακα , ειδικού φρουρού , και άλλοι με συμβάσεις και " μπλοκάκι ".

Αυτή ήταν η πρόταση των δυο κομμάτων εξουσίας .

Αυτοί που το διέπραξαν οφείλουν να αναλάβουν δημόσια την ευθύνη τους . Αυτοί που δημιούργησαν την πλέον ακατοίκητη στην Ευρώπη ύπαιθρο .

Η αστικοποίηση και η εγκατάλειψη της υπαίθρου και κάθε δραστηριότητας που συνδέεται έχουν συμμετοχή στην σημερινή κρίση και στα αδιέξοδα που αντιμετωπίζει η χώρα .

Η επιστροφή χιλιάδων συνανθρώπων μας στην επαρχία, η αγροτική αναγέννηση ,οι υποδομές και οι δομές υποστήριξης , ο συνδυασμός με την αντιστροφή της αντίληψης ότι τα μνημεία και οι αρχαιολογικοί χώροι θα έχουν μόνο μια Μουσειακού τύπου εκμετάλλευση και το δέσιμο όλων με τον Τουρισμό μπορούν να αποτελέσουν ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ το οποίο μπορεί να χρηματοδοτηθεί μέσα απο το "ένα πενταετές πρόγραμμα ανάπτυξης " και πόρων του ΕΣΠΑ.

Δεν μπορεί να ύπαρξη όμως αγροτικη αναγέννηση χωρίς εθνική και περιφερειακή αναπτυξιακή Πολιτική . Χωρίς αναπτυξιακή κατανομή του ΕΣΠΑ , με προτεραιότητες όπως προτείνω παραπάνω.

Η χώρα μας λόγο της ιστορίας ,του περιβάλλοντος ,των αρχαιολογικών και πολιτιστικών πόρων μας δίνει την δυνατότητα να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε ένα νέο αγροτικό αναπτυξιακό πρότυπο , να μιλήσουμε για μια αγροτικη αναγέννηση .

Η κρίση σήμερα δίνει την ευκαιρία και η ύπαιθρος αναδεικνύεται ως ένας προνομιούχος χώρος ζωής, κατοικίας, δημιουργίας και παραγωγής.

Χρειάζεται νέες στρατηγικές. Αυτά όμως απουσιάζουν από τον παλιό πολιτικο κόσμο της χώρας .

Η μετάβαση σε μια νέα αναπτυξιακή αντίληψη ανοίγει πολλα πεδία και πολλούς ορίζοντες νέων πολεοδομικών, χωροταξικών, παραγωγικών σχεδιασμών.

Θα μπορούσα να προτείνω:

Α) Την πρωταρχική κρατική μέριμνα για χρήσεις γης στην ύπαιθρο, για εκσυγχρονισμό της γεωργίας, των μεταποιητικών μονάδων αλλά και των δικτύων εμπορίου και διακίνησης αγροτικών αγαθών, για μεταφορά πόρων στον πυλώνα της Αγροτικής Ανάπτυξης ώστε να ενισχυθούν κατά προτεραιότητα τα αγροτικά νοικοκυριά. Την επιδίωξη της πολύ-λειτουργικότητας του αγροτικού τομέα, με έμφαση στη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία. Τη στοχευμένη και συνεπή ενίσχυση της κτηνοτροφίας, κύριας πηγής εισοδήματος αγροτικού πληθυσμού για περιοχές όπου δεν υπάρχουν άλλες πηγές απασχόλησης. Την εξυγίανση και πλήρη ανασυγκρότηση των αγροτικών συνεταιρισμών και οργάνωση των αγροτών σε ομάδες παραγωγών.

• Την Προώθηση συνεργασιών (ανταλλαγή μετοχών- στρατηγικοί επενδυτές), μεταξύ αγροτικών συνεταιρισμών και ιδιωτικών επιχειρήσεων, που χρησιμοποιούν τα προϊόντα τους ως πρώτες ύλες.

• Τη στοχευμένη ενίσχυση επενδύσεων νέων εναλλακτικών καλλιεργειών σε δυναμικά προϊόντα διατροφής, εξειδικευμένα προϊόντα θεραπευτικής και καλλυντικών, που έχουν διεθνή ζήτηση.

• Τη μείωση της εξάρτησης από γεωργικές εισαγωγές και αύξηση της αυτάρκειας. (Είναι όνειδος η εισαγωγή... ελαιόλαδου από τη Γερμανία αξίας 1,5 εκατομμυρίων ευρώ που εισήγαγε το 2010 η χώρα μας, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ). Απαιτείται σε κάθε περίπτωση η στροφή προς την παραγωγή κτηνοτροφικών προϊόντων όπου η χώρα μας είναι έντονα ελλειμματική.

• Την παραχώρηση καλλιεργήσιμων γαιών του δημοσίου έναντι συμβολικού τιμήματος κυρίως σε ακτήμονες αγρότες, για τη δημιουργία νέων παραγωγικών μονάδων, η οποία όμως δεν θα έχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα εάν δεν συνδεθεί με τα κατάλληλα κριτήρια επιλογής των δικαιούχων. Πρέπει να επιδιωχθεί η καλλιέργεια ειδών με εξαγωγικό προσανατολισμό στις νέες αυτές εκτάσεις, ώστε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις συμβολής της γεωργίας στην αντιμετώπιση της κρίσης και της ανεργίας.

• Την επιδίωξη της πολυ-λειτουργικότητας της υπαίθρου, με έμφαση στην προστασία και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στον αγροτικό τομέα, την περιφερειακή ισορροπία, την εξωστρέφεια της αγροτικής παραγωγής, την ενίσχυση των συνεργιών με άλλες πολιτικές (περιβάλλοντος, διαρθρωτικές, τουρισμού, μικρο-μεσαίες επιχειρήσεις, εμπορίου, καταναλωτή κλπ).

• Την αποτροπή με αντικίνητρα των αλόγιστων αλλαγών, κυρίως σε γη υψηλής παραγωγικότητας για καλλιέργεια βιοκαυσίμων και εγκατάσταση φωτοβολταϊκών

• Την ενθάρρυνση, με κίνητρα, της συνεργασίας, επικοινωνίας, αλληλεπίδρασης παραγωγών –καταναλωτών και των αντίστοιχων οργανώσεών τους για ομαλότερη και βελτιωμένη παραγωγή προς όφελος και των δύο πλευρών. Η προώθηση αγορών παραγωγών-καταναλωτών παραδοσιακών, τυποποιημένων και βιολογικών προϊόντων , (λιανική - χονδρική ), σε κάθε περιφερειακή ενότητα και η συνεργασία ( δίκτυα ) σε περιφερειακό ,Εθνικό επίπεδο είναι η λύση για τον παραγωγό .

• Η οργάνωση των δικτύων θα δημιουργούσε πολλές νέες θέσεις εργασίας στους χώρους συσκευασίας και διάθεσης, καθώς και στο σύστημα διανομής. Η επιτυχής λειτουργία του μοντέλου αυτού θα ενθάρρυνε πολλές χιλιάδες ακόμη νέους να ασχοληθούν με την παραγωγή αγροτικών προϊόντων .

• Την Εκπόνηση ειδικών προγραμμάτων έργων υποδομής, όπως αναδασμοί, αρδευτικά, οδοποιίας που θα συμβάλλουν στη μείωση του κόστους παραγωγής.

• Το κοκκινο-πράσινο ΙSO θα ήταν η πιστοποίηση εμπορευμάτων και υπηρεσιών που θα μαρτυρούσε για τον τρόπο παραγωγής τους, τις εργασιακές συνθήκες (κόκκινο) και τη συμβολή στην προστασία του περιβάλλοντος (πράσινο)...

• Β) Αποτελεί πρώτη προτεραιότητα ο σχεδιασμός της ανάπτυξης, διαχείρισης και προβολής του Τουρισμού, ώστε να αντιμετωπιστούν οι πάγιες αδυναμίες του όπως η αυξημένη εποχικότητα, η ασφυκτική εξάρτηση από τον οργανωμένο παραθεριστικό τουρισμό (πακέτα χαμηλού κόστους, all inclusive), η προώθηση και διαφήμιση εναλλακτικών μορφών τουρισμού, που δεν βασίζονται στα συγκριτικά πλεονεκτήματα του προορισμού και για τις οποίες δεν υφίσταται οργανωμένο "προϊόν", οι διαδοχικές καμπάνιες προβολής που δεν έχουν διάρκεια και συνέχεια κ.ο.κ. Με δυό λόγια, παρά το γεγονός ότι ο Τουρισμός αναπτύσσεται ή/και αποκαθίσταται στον αυτόματο πιλότο όταν βιώνει κρίσεις πρέπει να θέσουμε ένα τέρμα στην ερασιτεχνική αντιμετώπισή του.

• Ένας σχεδιασμός μιας πολιτικής μεσοπρόθεσμης απόδοσης για τον Τουρισμό πρέπει πρωταρχικά να περιλαμβάνει την άμεση σύνδεσή του με τις ανάγκες προστασίας του περιβάλλοντος. Εδώ πρέπει να αναφέρεται σε έργα βελτίωσης του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής στις τουριστικές περιοχές, σαφής καθορισμός χρήσεων γης και αυστηρών όρων δόμησης για τουριστικές εγκαταστάσεις, τήρηση των ορίων της φέρουσας ικανότητας των περιοχών, προτεραιότητα στην ανάπτυξη όσων εναλλακτικών μορφών τουρισμού έχουν περιορισμένο περιβαλλοντικό κόστος, απαγόρευση της τουριστικής δόμησης στις ήδη κορεσμένες τουριστικές περιοχές.

• Ο τουρισμός όμως μπορεί, μέσω τον σημείων εστίασης των τουριστικών μονάδων, εστιατορίων, να αποτελέσει το διαβατήριο για τις διεθνείς αγορές των τοπικών μας προϊόντων. Η ποιο επιθετική μέθοδος προώθησης ενός προϊόντος είναι ο δειγματισμός στον πελάτη. Ας οδηγήσουμε τους επισκέπτες μας λοιπόν , σε μια περιπέτεια γευσιγνωσίας τοπικών ποιοτικών προϊόντων. Υπάρχει δηλαδή η ανάγκη για την δημιουργία ενός νέου προτύπου ελληνικού εστιατορίου, ως ένα άλλο δίκτυο πωλήσεων τοπικών προϊόντων.

Η οικονομική κρίση μας προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία. Να αποδιώξουμε τον κοντόφθαλμο τρόπο που κατατρέχει την κοινωνία εδώ και δεκαετίες. Να τον αντικαταστήσουμε με μελετημένο σχεδιασμό πολιτικών, ικανών να αντιμετωπίσουν τις τεράστιες προκλήσεις επιφέροντας μακροχρόνια ευημερία. (Tim Jackson)